भारतात तसे खुप खेळ खेळले जातात. खालील १० खेळ (Indian Top 10 Sport) हे त्याच्या प्रसिध्दी वरुन घेण्यात आले आहेत त्याच्या क्रमांकावरुन त्या खेळाचे रॅंक ठरत नाही .
कबड्डी । Kabaddi
पारंपारिक भारतीय खेळांपैकी एक कबड्डी. प्रो-कबड्डी लीगच्या अप्रत्याशित वाढीसह भारतातील विविध शहरांमध्ये दरवर्षी आयोजित केली जाते.
२०१४ मध्ये, पीकेएल भारतातील दुसरी सर्वात लोकप्रिय लीग बनली, जी फक्त इंडियन प्रीमियर लीग (आयपीएल) द्वारे सर्वोत्तम होती.
एक मजबूत दर्शक वर्ग आणि इच्छुक प्रायोजकांचा संच प्रस्थापित केल्यामुळे, कबड्डी ग्रामीण भागात प्रेक्षकांची संख्या वाढवण्यासाठी विशिष्ट स्थितीत आहे कारण तिथली स्पष्ट लोकप्रियता आणि नवीन प्रेक्षक स्थापित करणे जे हळूहळू खेळाबद्दल अधिक शिकत आहेत.
भारत (Indian Top 10 Sport) आणि इराण ही जगातील दोन अव्वल कबड्डी खेळणारी राष्ट्रे आहेत. भारताने २०१७ पर्यंत सर्व कबड्डी विश्वचषक जिंकले आहेत.
क्रिकेट | Cricket
भारतातील क्रिकेटची लोकप्रियता इतर कोणत्याही देशात एखाद्या विशिष्ट खेळाने निर्माण केलेल्या व्याजाच्या तुलनेत अतुलनीय आहे.
क्रिकेटच्या निरंतर लोकप्रियतेमागे अनेक कारणे आहेत. क्रीडा (Indian Top 10 Sport) सामने नियमितपणे प्रसारित केले जातात आणि प्रमुख क्रीडा वाहिन्यांद्वारे त्याचा प्रसार केला जातो, क्रिकेटमधील भारताच्या कामगिरीला त्याच्या कायम लोकप्रियतेमध्ये मोठी भूमिका आहे.
१९८३ च्या विश्वचषकापासून ते २०१३ च्या चॅम्पियन्स ट्रॉफीपर्यंत, आंतरराष्ट्रीय क्रिकेटमधील सर्वोच्च पुरस्कारासाठी भारत कायम आहे.
हा काळ भारतीय क्रिकेटमधील काही सर्वोत्कृष्ट क्रिकेटपटूंसह जगाने चिन्हांकित केला आहे आणि जगाने सचिन तेंडुलकर, अनिल कुंबळे, राहुल द्रविड, व्हीव्हीएस लक्ष्मण, एमएस धोनी आणि बर्‍याच जणांसारखे महान खेळांडू पाहिले आहे.
विराट कोहलीच्या नेतृत्वाखाली क्रिकेटपटूंच्या नव्या पिढीने भविष्यात भारतीय खेळाडूंच्या सध्याच्या खेळांडूकडून अनेक चांगल्या गोष्टींची अपेक्षा करू शकतो. भारतातील सर्वात लोकप्रिय खेळ म्हणजे प्रत्येक उत्तीर्ण पिढीसह प्रतिभेचा नियमित प्रवाह लक्षात घेऊन नजीकच्या भविष्यासाठी क्रिकेट असणे अपेक्षित आहे.
फुटबॉल । Football
जगातील सर्वात लोकप्रिय खेळ, फुटबॉल भारतात एक कोडे आहे. फिफाचे माजी अध्यक्ष सेप ब्लाटर हे फुटबॉल विश्वाचा ‘स्लीपिंग जायंट’ म्हणून प्रसिद्ध आहेत, फुटबॉल हा भारतातील प्रामुख्याने प्रेक्षकांचा खेळ आहे.
भारतीय फुटबॉल संघ (Indian Top 10 Sport) सध्या जगात १०५ व्या क्रमांकावर आहे. भारताची लोकसंख्या आणि गेल्या काही वर्षांमध्ये विश्वचषकासाठी पात्र ठरलेल्या इतर काही देशांच्या लोकसंख्येचा विचार करता, एकदाही पात्रता मिळवण्यात अपयश येणे हे व्यावसायिक आणि संस्थात्मक स्तरावर स्मारक अपयश म्हणता येईल.
भारतातील फुटबॉलची लोकप्रियता देशाच्या शहरी केंद्रांमध्ये युरोपियन फुटबॉलच्या मोठ्या प्रमाणामुळे कायम आहे. प्रीमियर लीग भारतातील सर्वाधिक पाहिल्या जाणाऱ्या क्रीडा लीगांपैकी एक आहे. उपखंड आणि भारतातील फुटबॉल संस्कृतीला प्रोत्साहन देण्यासाठी, मँचेस्टर युनायटेड, लिव्हरपूल, आर्सेनल, रिअल माद्रिद, बार्सिलोना, बायर्न म्युनिक आणि चेल्सी यासारख्या अनेक शीर्ष युरोपियन क्लबांनी समर्पित फॅन ग्रुप केले आहेत ज्यात जगभरातील समर्थकांशी जोडलेले आहेत. .
युरोपियन फुटबॉल संघांनी केलेल्या या प्रयत्नांमुळे इंग्लंड, स्पेन, जर्मनी आणि इटलीमधील शीर्ष क्लबचे अनुसरण आणि समर्थन करणाऱ्या तरुण भारतीयांची संपूर्ण पिढी तयार झाली आहे.
युरोपीय क्लबांनी मांडलेल्या उदाहरणा पाठोपाठ आता भारताची स्वतःची फुटबॉल लीग आहे, इंडियन सॉकर लीग (आयएसएल). २०१४ मध्ये पहिल्या हंगामात या स्पर्धेने सुमारे १६० दशलक्ष प्रेक्षकांची नोंद केली आहे.
बॅडमिंटन । Badminton
बॅडमिंटन हा सर्वसामान्य लोकांमध्ये नेहमीच मोठा आवडीचा खेळ राहिला आहे.
भारतीय खेळाडूंच्या खेळाने आंतरराष्ट्रीय स्तरावर स्वतःचे आणि भारताचे नाव कमावले आहे.
विविध स्पर्धांमध्ये स्वत: ची ओळख निर्माण केल्यानंतर, सायना नेहवालने २०१२ च्या लंडन ऑलिम्पिकमध्ये कांस्यपदक मिळवून इतिहासाच्या पुस्तकांमध्ये आपले नाव कोरले.
नेहवालची कामगिरी तिची लहान सहकारी पीव्ही सिंधूने मागे टाकली. उत्तरार्द्धाने २०१६ मध्ये रिओ गेम्समध्ये रौप्य पदक जिंकले.
ऑलिम्पिकमध्ये पदके मिळवण्या व्यतिरिक्त, इतर अनेक खेळांडु आहेत के श्रीकांत, ज्वाला गुट्टा, अश्विनी पोनप्पा, प्रकाश पदुकोण आणि पुलेल्ला या सारख्या दिग्गज खेळांडूनी सर्वोच्च सन्मान मिळवून दिले आहेत.
आंतरराष्ट्रीय स्तरावर भारतीय प्रतिभेचा उदय पाहून, बॅडमिंटन असोसिएशन ऑफ इंडिया (BAI) ने २०१३ मध्ये प्रीमियर बॅडमिंटन लीगच्या संस्थेवर देखरेख केली.
कुस्ती | Wrestling
कबड्डीप्रमाणेच, कुस्तीमध्येही ग्रामीण भारताचा उल्लेखनीय समावेश आहे. कुस्तीने भारताला अनेक प्रमुख स्पर्धांमधून अनेक पदके मिळवून दिली आहेत.
भारतीयांसोबत कुस्ती हा आखाडा शैलीच्या खेळाला समानार्थी आहे.
जरी व्यावसायिक कुस्ती पारंपारिक भारतीय कुस्तीच्या शैलीपेक्षा खूप वेगळी असली तरी खेळाची मूलभूत तत्वे तशीच आहेत.
२००८ च्या बीजिंग क्रीडा स्पर्धेपासून प्रत्येक ऑलिम्पिकमध्ये किमान पदकासह भारतीय खेळाडूंनी अलीकडेच आंतरराष्ट्रीय स्तरावर एक मजबूत छाप पाडली आहे.
भारताचा सर्वात यशस्वी ऑलिम्पियन सुशील कुमार दोन वेळा ऑलिम्पिक पदक विजेता आहे.
टेनिस | Tennis
जगातील सर्वात लोकप्रिय खेळांपैकी एक टेनिस आहे.
लिएंडर पेस आणि महेश भूपती यांनी मिळून अनेक ग्रँड स्लॅम दुहेरीचे विजेतेपद आपल्या नावावर केले आहे.
भारतीय टेनिस क्षेत्राला अनुभवी प्रतिभेची कमतरता आहे.
एटीपी सर्किटमध्ये भारताचे प्रतिनिधित्व करणारे रोहन बोपण्णा आणि सानिया मिर्झा हे दोनच अनुभवी व्यावसायिक खेळाडू राहिलेले आहेत.
भारतातील टेनिसची दर्शक संख्या वाढवण्यासाठी, महेश भूपतीने २०१४ मध्ये आंतरराष्ट्रीय प्रीमियर टेनिस लीग सुरू केली.
इंडियन एसेस, जपान वॉरियर्स, सिंगापूर स्लॅमर्स आणि यूएई रॉयल्स या आशियातील चार देशांच्या चार संघांचा समावेश असलेल्या आयपीटीएलला यशापासून प्रेरणा मिळाली.
हॉकी | Hockey
भारताचा राष्ट्रीय खेळ- हॉकी .ध्यानचंद यांच्या नेतृत्वाखाली भारताने आठहून अधिक ऑलिम्पिक सुवर्णपदकांसह हॉकी विश्वावर वर्चस्व गाजवले.
नियमांमध्ये बदल ज्यात कृत्रिम खेळण्याची मैदानाचा समावेश होता त्यामुळे भारतीय खेळाडूंना नियमित गवताच्या मैदानावर खेळण्याची सवय झाली.
भारतातील इतर खेळांप्रमाणेच हॉकीचीही स्वतःची लीग आयपीएल मॉडेलवर आधारित आहे.
हॉकीसाठी सामान्य लोकांमध्ये ग्राउंड-बेस्ड फॉलोइंग तयार करण्यासाठी हॉकी इंडिया लीग (एचआयएल) २०१३ मध्ये सुरू झाली.
भारतात हा खेळ प्रथम कलकत्ता येथे खेळला गेला.
भारतीय संघाची पहिली संघटना तेथे झाली. २६ मे १९२८ रोजी भारतीय हॉकी संघाने प्रथमच ऑलिम्पिक खेळांमध्ये भाग घेतला आणि जिंकला.
बॉक्सिंग । Boxing
हा एक व्यावसायिक खेळ आहे जो WWE आणि इतर लढाऊ-आधारित शो पेक्षा खूप वेगळा आहे.
२००८ च्या बीजिंग गेम्समध्ये विजेंदर सिंगने कांस्यपदक मिळवल्यानंतर भारतात या खेळाला प्रसिद्धी मिळाली.
भारताचा झेंडा घेऊन जाणाऱ्या प्रतिभावान बॉक्सर्सच्या मुख्य गटाच्या फळांमुळे बॉक्सिंग हा आंतरराष्ट्रीय स्तरावर अनेक पदकांचा स्रोत बनला आहे आणि विजेंदर व्यतिरिक्त, महिला बॉक्सर एमसी मेरी कॉमने २०१२ मध्ये लंडन गेम्समध्ये कांस्य पदक जिंकले आहे.
बॉक्सिंगबद्दल आणखी एक पैलू ज्याला समजून घेणे आवश्यक आहे ते म्हणजे ऑलिम्पिक – बॉक्सिंगची मान्यताप्राप्त आवृत्ती प्रत्यक्षात हौशी बॉक्सिंग म्हणून ओळखली जाते.
बास्केटबॉल । Basketball
बास्केटबॉल हा नेहमीच भारतीय क्रीडा संस्कृतीचा महत्त्वाचा भाग राहिला आहे . शाळा आणि महाविद्यालयांमध्ये नियमितपणे खेळल्या जाणाऱ्या सर्वात लोकप्रिय खेळांपैकी एक बास्केटबॉल आहे.
- गेल्या काही वर्षांत भारताला बास्केटबॉलच्या दृश्यावर काही प्रकारचे यश मिळाले आहे.
- भारतीय महिला बास्केटबॉल संघाने ए डिव्हिजन ए मधील एफआयबीए महिला आशिया चषकासाठी पात्र ठरले आहे.
- आंतरराष्ट्रीय व्यासपीठावर भारतीय बास्केटबॉल संघाने अशी कामगिरी नोंदवण्याची ही पहिलीच वेळ आहे.
- २०१५ मध्ये, सतनाम सिंग भामरा एनबीए टीम डलास मॅवेरिक्सने तयार केलेला पहिला भारतीय खेळाडू बनला.
- त्याला एनबीएच्या मसुद्याच्या ५२ व्या फेरीत मसुदा देण्यात आला.
- एनबीएचा भाग बनणारा पहिला भारतीय असण्याबरोबरच, हायस्कूल पदव्युत्तर असताना ड्राफ्ट केलेले ते पहिले खेळाडू देखील होते.
मोटरस्पोर्ट्स । Motorsports
भारताच्या क्रीडा चाहत्यांना मोटरस्पोर्ट्समध्ये नेहमीच उत्सुकता आहे जी गेल्या काही वर्षांमध्ये सातत्याने विकसित झाली आहे.
या विकासाचा मुख्य स्त्रोत फॉर्म्युला वन, जगातील सर्वात मोठा मोटरस्पोर्ट्स खेळ आहे.
जॉर्डन फॉर्म्युला वन संघाने स्वाक्षरी केल्यावर ड्रायव्हर नारायण कार्तिकेयन या स्पर्धेत भाग घेणारे पहिले भारतीय बनले तेव्हा फॉर्म्युला वनने प्रथम २००५ मध्ये भारतीय जनतेमध्ये रस निर्माण केला.
२०११ मध्ये HRT फॉर्म्युला वन साठी करार केल्यावर करुण चांधोक फॉर्म्युला वन मध्ये स्पर्धा करणारा दुसरा भारतीय ड्रायव्हर होता.
खराब कामगिरीच्या मालिकेनंतर त्याला राखीव ड्रायव्हरच्या बाजूने वगळण्यात आले ,भारताकडे फोर्स इंडिया नावाची स्वतःची फॉर्म्युला वन टीम आहे.
२०१७ हे संघासाठी एक उत्तम वर्ष होते कारण तो चौथ्या क्रमांकावर होता आणि त्याने आतापर्यंतचे सर्वोच्च गुण १८७ वर नोंदवले होते.
