Shooting Information in Marathi
हा एक खेळ आहे ज्यासाठी शारीरिक आणि मानसिक दोन्ही तयारी आवश्यक आहे. या खेळात यशासाठी हात आणि ताठ मज्जातंतू आवश्यक असतात कारण नेमबाज तांत्रिक उत्कृष्टतेसाठी प्रयत्न करतात.

स्पर्धात्मक नेमबाजीसाठी आवश्यक असलेले उच्च दर्जाचे साध्य करण्यासाठी ऑलिम्पिक नेमबाजांनी अनेकदा अनेक वर्षे सराव आणि प्रशिक्षण दिले. नेमबाजी हा एक खेळ आहे जो सर्व वयोगटातील व्यक्तींसाठी उपलब्ध आहे.
ऑलिम्पिक मधला इतिहास । History In Olympics
Shooting Information in Marathi
ऑलिम्पिक खेळ हे १८९६ मध्ये सुरू झाले, फ्रेंच बॅरन पियरे डी कुबर्टिन यांच्या प्रयत्नांमुळे हे ऑलिम्पिक चे स्वप्न पुर्ण झाले त्यांनी या साठी पुनरुत्थान करण्यासाठी आपले आयुष्य समर्पित केले.
ग्रीसमधील अथेन्स मध्ये पहिले नऊ खेळांसह पहिले आधुनिक ऑलिम्पिक खेळ आयोजित करण्यात आले होते आणि माजी फ्रेंच पिस्तूल चॅम्पियन पियरे डी कुबर्टिन यांनी ऑलिम्पिक गेम्समध्ये दोन बिग-बोर रायफल्स आणि तीन पिस्तूल स्पर्धा जोडण्याची बाजू मांडली होती.
सेंट लुईस, यूएसए मधील १९०४ मधील ३ रा गेम आणि अॅम्स्टरडॅम मधील १९२८ गेम्स नेमबाजी मध्ये ही क्रीडा केवळ दोनदा ऑलिम्पिक खेळात चुकली होती.
१९३२ मध्ये ऑलिम्पिकमध्ये नेमबाजी सुरू करण्यात आली, तेव्हा फक्त दोन कार्यक्रमांसह: पिस्तूल आणि रायफल.
३०० मीटर रायफल, जी १८९६ पासून वेळापत्रकातील तीन शूटिंग कार्यक्रमांपैकी एक होती आणि १९७२ पर्यंत १२ वेळा वेळापत्रकात समाविष्ट केली गेली होती, बंद झालेल्या कार्यक्रमांमध्ये हायलाइट करण्यासारखे आहे. Shooting Information in Marathi
१९४८ पर्यंत वैयक्तिक आणि सांघिक कार्यक्रमांचे चित्रीकरण झाले, जेव्हा ISSF (आंतरराष्ट्रीय नेमबाजी क्रीडा महासंघ), पूर्वी UIT (आंतरराष्ट्रीय नेमबाजी महासंघ), संघ स्पर्धा रद्द केली.
नेमबाजी खेळात महिला | Women In Shooting Game

१९६८ च्या ऑलिम्पिक मध्ये महिलांना प्रथमच नेमबाजीमध्ये स्पर्धा करण्याची परवानगी देण्यात आली.
मेक्सिको, पेरू आणि पोलंडने देशाने प्रत्येकी एक महिला सहभागी त्या वर्षी त्या स्पर्धेत पाठवली.
पहिल्यांदा महिलांनी १९८४ च्या ऑलिम्पिकमध्ये तीन कार्यक्रमांचा समावेश असलेल्या एका वेगळ्या कार्यक्रमात भाग घेतला. १९८४ ते १९९२ दरम्यान महिलांच्या स्पर्धांची संख्येत वाढ होत गेली.
अटलांटामध्ये, नेमबाजी स्पर्धा १९९६ मध्ये पुरुष आणि महिलांचे कार्यक्रम वेगळे केले गेले. ऑलिम्पिक वेळापत्रकानुसार पुरुष आणि महिलांच्या डबल ट्रॅप इव्हेंटचे अनावरण त्यावेळी करण्यात आले.
१८९६ मध्ये अथेन्स येथे झालेल्या पहिल्या गेम्समध्ये सात देशांतील फक्त ३१ मान्य खेळाडूंनी नेमबाजी खेळांमध्ये भाग घेतला होता, तर १९८४ च्या लॉस एंजेलिस गेम्समध्ये ६८ देशांतील ४६२ नेमबाज होते.
नियम | Shooting Game Rules
बंदुकीच्या सुरक्षेविषयी काही नियम
- बंदुकीचे टोक नेहमीच एक सुरक्षित दिशेला ठेवणे गरजेचे आहे.
- बंदुकीमध्ये योग्य दारुगोळा वापरा.
- नेमबाजीपूर्वी बॅरेल अडथळ्यांविषयी साफ आहे का याची खात्री करणे.
- प्रत्यक्षात वापरात नसताना बंदुक खाली करणे आवश्यक आहे.
- आपण वापरत असलेल्या बंदुकची यांत्रिक आणि हाताळणीची वैशिष्ट्ये जाणून घेणे.
- नेमबाजी करताना डोळे आणि कान संरक्षणचा नेहमी वापर करा.
- गनची नियमितपणे सर्व्हसिंग करा.
ऑलिम्पिक खेळातील काही नियम
- सर्वाधिक पात्रता मिळवणारे ८ नेमबाज अंतिम फेरीत प्रवेश करतात.
- गुडघे टेकलेल्या स्थितीतील नेम पाच मालिकांमध्ये खेळले जातात ते प्रत्येकि २०० सेकंदाच्या वेळेमध्ये खेळले जातात.
- या स्पर्धेमध्ये ४५ नेम असतात आणि त्यामधील १५ गुडघे टेकलेल्या स्थितीत, १५ प्रवण ( झोपून ) स्थितीत आणि राहिलेले १५ स्थायी ( उभे राहून ) स्थितीत मारावे लागतात.
- प्रवण स्थितीतील नेम सुध्दा पाच मालिकांमध्ये खेळले जातात ते प्रत्येकि १५० सेकंदाच्या वेळेमध्ये खेळले जातात.
- स्थायी स्थितीतील नेम सुध्दा पाच मालिकांमध्ये खेळले जातात ते प्रत्येकि २५० सेकंदाच्या वेळेमध्ये खेळले जातात.
- नेमबाजांच्या स्टँडपासून ५० मीटर दूर लक्ष्य ठेवले जाते.
- लक्ष्य १० रिंगमध्ये विभागले गेले आहे.
- रिंग डायमेटर १०.४ मिमी किंवा सुमारे ०.४१ इंच असते.
- स्मॉल बोर सिंगल लोड रायफल ५.६ मिमी किंवा ०.२२ इंच कॅलिबरमध्ये असते.
- रायफल चे जास्तीत जास्त एकूण वजन ८ किलो असू शाकते.
- स्थायी स्थितीत विश्रांतीचा वापर केला जाऊ शकतो.
नेमबाजीचे प्रकार | Shooting Game Types
बंदुकी वरून पडलेले प्रकार
रायफल शूटिंग (Rifle Shooting) : यामध्ये नेमबाजाला ५० मी. आणि १० मी. एअर रायफलने लक्ष्यावर नेम साधावा लागतो.
पिस्टल शूटिंग (Pistol Shooting): यामध्ये नेमबाजाला २५ मी. रॅपीड फायर आणि १० मी. एअर पिस्टलने लक्ष्यावर नेम साधावा लागतो.
शॉटगण नेमबाजी ( shotgun shooting ) : या प्रकारच्या नेमबाजीमध्ये नेमबाजाला जे लक्ष्य सध्याचे असते ते हवेमध्ये टाकले जाते आणि नेमबाजाला त्यावर नेम धरून मारावे लागते. या मध्ये दोन प्रकार मोडतात आणि ते म्हणजे स्कीट ( skeet ) आणि ट्रॅप ( trap ).
हे ही वाचा – व्हॉलीबॉल खेळाची सर्व माहिती
शारिरीक स्थितीवरून पडलेले प्रकार
गुडघे टेकलेल्या स्थितीत ( kneeling position ) : या स्पर्धेमध्ये ४५ नेम असतात आणि त्यामधील १५ गुडघे टेकलेल्या स्थितीत मधील असतात. गुडघे टेकलेल्या स्थितीतील नेम पाच मालिकांमध्ये खेळले जातात ते प्रत्येकि २०० सेकंदाच्या वेळेमध्ये खेळले जातात.
प्रवण ( झोपून ) स्थितीत ( prone position ) : प्रवण स्थितीमध्ये ४५ पैकी १५ नेम खेळले जातात. प्रवण स्थितीतील नेम सुध्दा पाच मालिकांमध्ये खेळले जातात ते प्रत्येकि १५० सेकंदाच्या वेळेमध्ये खेळले जातात.
स्थायी ( उभे राहून ) स्थितीत ( standing position ) : स्थायी स्थितीमध्ये ४५ पैकी १५ नेम खेळले जातात. स्थायी स्थितीतील नेम सुध्दा पाच मालिकांमध्ये खेळले जातात ते प्रत्येकि २५० सेकंदाच्या वेळेमध्ये खेळले जातात. स्थायी स्थितीत विश्रांतीचा वापर केला जाऊ शकतो.
आधुनिक ऑलिम्पिकमध्ये नेमबाजी खेळ
२००४ अथेन्स ऑलिम्पिक स्पर्धेसाठी ३९० नेमबाज स्वीकारले गेले, त्यामध्ये २५३ पुरुष आणि १५७ महिलांनी १७६ नेमबाजी स्पर्धांमध्ये १०६ देशांचे प्रतिनिधित्व केले.
२००८ च्या ऑलिम्पिक खेळांसाठी, ऑलिम्पिक कार्यक्रमामध्ये सुधारणा करण्यात आली, आणि नेमबाजी कार्यक्रमांची संख्या १७ वरून १५ करण्यात आली.
ऑलिम्पिक मध्ये इव्हेंट्सची संख्या कमी असूनही, सहभाग वाढला आहे, ३९० नेमबाजांनी २००८ च्या बीजिंग ऑलिम्पिक स्पर्धेत १०० पेक्षा जास्त देशांचे प्रतिनिधित्व केले आहे. Shooting Information in Marathi
नक्की वाचा :ऑलिम्पिक मध्ये भारत
शूटिंग स्पोर्ट्समधील इव्हेंटची यादी
शिस्त | पुरुषांसाठी कार्यक्रम | एमक्युएस | महिलांसाठी कार्यक्रम | एमक्युएस |
रायफल | ५० मीटर रायफल ३ स्थिती १० मीटर एअर रायफल | ११३५ ५९५ | ५० मीटर रायफल ३ स्थिती १० मीटर एअर रायफल | १११५ ५९० |
पिस्तूल | २५ मीटर रॅपिड फायर पिस्तूल १० मी एअर पिस्तूल | ५६० ५६३ | २५ मीटर पिस्तूल १० मीटर एअर पिस्तूल | ५५५ ५५० |
शॉटगन | ट्रॅप स्कीट | ११२ ११४ | ट्रॅप स्कीट | ९२ ९२ |
ऑलिम्पिक खेळांमध्ये शूटिंग स्पोर्ट्स इव्हेंट
शिस्त | पुरुषांच्या घटना | महिलांच्या घटना | मिश्रित संघ घटना | एकूण घटना |
रायफल | ५० मीटर रायफल 3 स्थिती 10 मीटर एअर रायफल | ५० मीटर रायफल 3 स्थिती १० मीटर एअर रायफल | १० मीटर एअर रायफल | ५ |
पिस्तूल | २५ मीटर रॅपिड फायर पिस्तूल १० मी एअर पिस्तूल | २५ मीटर पिस्तूल १० मीटर एअर पिस्तूल | १० मीटर एअर पिस्तूल | ५ |
शॉटगन | ट्रॅप स्कीट | ट्रॅप स्कीट | सापळा | ५ |
एकूण | ६ | ६ | ३ | १५ |
प्रसिद्ध भारतीय नेमबाज | Famous Indian Shooters
भारतीय नेमबाज फार पूर्वीपासून अभिमानाचे प्रतीक बनलेली आहेत. त्यांची आंतरराष्ट्रीय कामगिरी नेहमीच उत्कृष्ट राहिली आहे आणि प्रत्येक वर्षात ते सुधारत आहे. खाली काही प्रसिध्द नेमबाजाची यादी आहे.
- अभिनव बिंद्रा
- जसपाल राणा
- जितू राय
- राज्यवर्धन सिंह राठोड
- विजयकुमार
- गगन नारंग
- अपूर्वी चंदेला
- रंजन सोढी
- अंजली भागवत
- हिना सिद्धू
- श्रेयसी सिंग
- मनु भाकर
- अनिसा सय्यद
- राही सरनोबत
- सौरभ चौधरी
भारतीय नेमबाज ऑलिम्पिकमध्ये
खेळ | कार्यक्रम | नाव | पदक |
२००४ अथेन्स | पुरुषांचा दुहेरी सापळा | राज्यवर्धन सिंह राठोड | रौप्य पदक |
२००८ बीजिंग | पुरुषांची १० मीटर एअर रायफल | अभिनव बिंद्रा | सुर्वण पदक |
२०१२ लंडन | पुरुषांची १० मीटर एअर रायफल | गगन नारंग | कांस्य पदक |
२०१२ लंडन | पुरुषांची २५ मी रॅपिड फायर पिस्तूल | विजयकुमार | रौप्य पदक |
नक्की वाचा – भारताती टॉप १० खेळ
भारतात नेमबाजी स्पर्धा
NRAI भारतीय ऑलिम्पिक संघटना आणि सर्व आंतरराष्ट्रीय नेमबाजी महासंघ/संघांशी संलग्न आहे.
एनआरएआय भारतात शूटिंग खेळांना प्रोत्साहन आणि लोकप्रिय करण्याच्या उद्देशाने दरवर्षी ५ राष्ट्रीय स्तरीय स्पर्धा आयोजित करते त्या खालील पैकी
- राष्ट्रीय नेमबाजी स्पर्धा (NSCC)
- अखिल भारतीय GV मावळणकर नेमबाजी स्पर्धा (AIGVMSC)
- सरदार सज्जनसिंग सेठी मेमोरियल मास्टर्स नेमबाजी स्पर्धा
- कुमार सुरेंद्र सिंह मेमोरियल नेमबाजी स्पर्धा
- अखिल भारतीय कुमार सुरेंद्र सिंह मेमोरियल इंटर-स्कूल नेमबाजी स्पर्धा
नेमबाजी संबधित पुरस्कार | Shooting Awards
नेमबाजी करणाऱ्या खेळाडूंना प्रोत्साहन देण्यासाठी वेगवेगळे पुरस्कार देवून सन्मान केला जातो त्यामधील काही पुरस्कार म्हणजे अर्जुन पुरस्कार, पद्मभूषण पुरस्कार, राजीव गांधी खेळ रत्न पुरस्कार आणि द्रोणाचार्य पुरस्कार.
अर्जुन पुरस्कार :
अर्जुन पुरस्कार राष्ट्रीय क्रीडा क्षेत्रातील उल्लेखनीय कामगिरी ओळखण्यासाठी भारत सरकारच्या युवा कार्य व क्रीडा मंत्रालयामार्फत देण्यात येतात. यामध्ये पाच लाख रुपये आणि अर्जुनाचा पितळेचा पुतळा आणि एक पुस्तक देण्यात येते.
पद्मभूषण पुरस्कार
पद्मभूषण हा भारतरत्न आणि पद्मविभूषण नंतर भारतीय प्रजासत्ताकातील तिसरा सर्वोच्च नागरी पुरस्कार आहे. प्रत्येक वर्षी प्रजासत्ताक दिनाच्या निमित्ताने याची घोषणा केली जाते. हे राष्ट्रपतींनी मार्च किवा एप्रिलच्या सुमारास राष्ट्रपती भवनात आयोजित कार्यक्रमात प्रदान केला जातो.
राजीव गांधी खेळ रत्न पुरस्कार
राजीव गांधी खेळ रत्न हा भारतातील युवा कामकाज व क्रीडा मंत्रालयाने क्रीडा क्षेत्रातील कामगिरीसाठी देण्यात आलेला सर्वोच्च सन्मान आहे. भारताचे माजी पंतप्रधान दिवंगत राजीव गांधी यांच्या नावावर हा पुरस्कार ठेवण्यात आला आहे. या पुरस्कारामध्ये ७५०००० रुपये दिले जातात.
द्रोणाचार्य पुरस्कार
या पुरस्काराची सुरुवात १९८५ मध्ये झाली आणि द्रोणाचार्य पुरस्कार हा क्रीडा प्रशिक्षणातील उत्कृष्टतेसाठी भारत सरकारच्या युवा कार्य व क्रीडा मंत्रालयाने प्रदान केलेला पुरस्कार आहे. या पुरस्कारामध्ये द्रोणाचार्य यांचा कांस्य पुतळा, सन्मानपत्र आणि ३००००० रुपये दिले जातात.