top 10 most popular traditional Indian games
पारंपारिक भारतीय खेळ त्या काळातील सर्वात महत्त्वाचा भाग आहे. ज्या काळात लोक गॅझेट्स आणि व्हिडिओ गेम खेळतात, त्या काळात आपण सगळेच पारंपारिक भारतीय खेळ जवळजवळ विसरलो आहोत.
Top 10 Most Popular Traditional Indian Games
लगोरी
हा एक मनोरंजक पारंपारिक खेळ आहे ज्याचा प्राचीन काळात भारतात शोध लागला होता. यात एक बॉल (शक्यतो रबर बॉल) आणि एकमेकांवर रचलेल्या सात सपाट दगडांचा ढीग असतो.
हा साधारणपणे दोन संघांमध्ये खेळला जातो, प्रत्येक संघात किमान ३ खेळाडू आणि जास्तीत जास्त ९ खेळाडू असतात.
नियम
प्रत्येक संघाला ९ संधी मिळतात, ३ खेळाडूंना प्रत्येकी ३ चान्स मिळतात, सुमारे २० फूट अंतरावरून उभ्या रचलेल्या दगडांना खाली पाडण्यासाठी.
जर एक संघ दगड पाडू शकत नसेल तर पुढच्या संघाला बॉल फेकण्याची संधी मिळते. बचावात्मक संघाचे उद्दिष्ट हे फेकणाऱ्या संघातील कोणत्याही खेळाडूला गुडघ्याच्या खाली असलेल्या चेंडूने मारणे आहे.
खेळाडूंच्या संख्येसाठी किंवा सामन्यांच्या कालावधीसाठी कोणतेही निश्चित नियम नाहीत. सामने साधारणतः ७ ते १० गुणांच्या निश्चित संख्येसाठी खेळले जातात.
खो खो
Top 10 Most Popular Traditional Indian Games
भारतातील पारंपारिक खेळांमधील एक ‘‘खो खो’’ हा खेळ आहे आणि हा आज देखील पुर्वीप्रमाणेच आवडीने आणि उत्सुकतेने खेळला जातो.
या खेळाची सुरूवात इतिहासकारांच्या मता प्रमाणे महाराष्ट्रातुन झाली.
नियम
- खो-खो मध्ये दोन संघ असतात. प्रत्येक संघात १२ खेळाडू असतात. परंतु एका वेळेस ९ खेळाडू खेळतात.
- खेळ दोन भागांमध्ये विभागला जातो. दोन भागांमध्ये ५ मिनिटे विश्रांतीचा कालावधी असतो.
- प्रत्येक भागात पुन्हा दोन उपभाग असतात. त्यातील पहिल्या उपभागात पहिला संघ पाठलाग करतो व दुसरा संघ बचाव करतो.
- दुसऱ्या उपभागात पहिला संघ बचाव करतो तर दुसरा पाठलाग करतो. दोन्ही उपभगांमध्ये २ मिनिटे विश्रांतीचा काळ असतो.
- संपूर्ण खेळ साधारणतः ३७ मिनिटे (७+२+७+५+७+२+७) चालतो.
- खेळाच्या सुरुवातीला पाठलाग करणाऱ्या संघाचे आठ खेळाडू दोन खांबांमधील आठ चौकोनांत आळीपाळीने विरुद्ध दिशांना तोंड करून बसतात.
- नववा खेळाडू कोणत्याही एका खांबाजवळ उभा राहतो.
- बचाव करणाऱ्या संघाचे तीन खेळाडू मैदानात असतात. खेळ सुरू झाल्यावर पाठलाग करणाऱ्या सघांचा नववा खेळाडू बचाव करणाऱ्या संघाच्या तीन खेळाडूंना बाद करण्याचा प्रयत्न करतो.
- पाठलाग करणाऱ्या खेळाडूवर खालील बंधने असतात.
- एकदा एका खांबाकडील दिशा पकडल्यावर तो आपली दिशा बदलू शकत नाही (खांबाला स्पर्श करून तो आपली दिशा बदलू शकतो)
गोट्या । कंचा
Top 10 Most Popular Traditional Indian Games
हा भारतीय भूमीवर शोधलेला मनोरंजक पारंपारिक खेळ आहे. तरुणांमध्ये एक आवडता, गडद हिरव्या काचेच्या संगमरवरी वापरून खेळला जातो ज्याला बोलचालीत ‘कंचा’ म्हणून ओळखले जाते.
गेममध्ये एक खेळाडू स्वतःचा एक कंचा वापरून निवडलेल्या लक्ष्य संगमरवरी मारतो. पारंपारिकपणे, खेळाचा विजेता हरलेल्या खेळाडूंकडून सर्व कंचा काढून घेतो.
उजव्या हाताच्या आणि डाव्या हाताच्या तर्जनीमध्ये संगमरवरी पकडलेली असते. बोट मागे खेचले जाते आणि जवळजवळ स्प्रिंग क्रियेत दाबाने सोडले जाते.
नियम
गेमच्या विविध आवृत्त्या आहेत ज्या सर्व मार्गांनी सोप्यापासून अधिक क्लिष्ट आहेत.
हा एक साधा भारतीय खेळ आहे ज्यामध्ये खेळाडूला दुरूनच वर्तुळातील इतर लोकांमध्ये संगमरवरी लक्ष्य करावे लागते.
नंतर दुसर्‍या आवृत्तीत, कांचा हा गोल्फच्या सूक्ष्म आवृत्तीप्रमाणे खेळला जातो जेथे खेळाडूला त्याचा संगमरवर त्याच्यापासून काही यार्ड दूर असलेल्या छिद्रात पाठवावा लागतो.
गोट्या स्वस्त आहेत आणि कोणत्याही पृष्ठभागावर आणि हवामानावर खेळ खेळला जाऊ शकतो हे लक्षात घेऊन कंचा तरुणांमध्ये लोकप्रिय होता.
विट्टी दांडू
Top 10 Most Popular Traditional Indian Games
एक हौशी खेळ, विट्टी दांडू हा भारतीय उपखंडात २,५०० वर्षांपूर्वी शोधला गेलेला सर्वात रोमांचकारी पारंपारिक भारतीय खेळ आहे.
या भारतीय खेळाला दोन काठ्या लागतात. लहान, अंडाकृती आकाराच्या लाकडी तुकड्याला ” विट्टी ” म्हणतात तर लांब भागाला “दांडू” म्हणतात.
विट्टी वरच्या टोकाला मारण्यासाठी खेळाडूला दांडाचा वापर करावा लागतो, ज्यामुळे तो हवेत उडतो. ते हवेत असताना, खेळाडू शक्यतोवर गिलीला मारतो.
त्यानंतर, खेळाडूला प्रतिस्पर्ध्याने गिली घेण्यापूर्वी वर्तुळाच्या बाहेर एका बिंदूला धावणे आणि स्पर्श करणे आवश्यक आहे (आधीपासून खेळाडूंनी ते मान्य केले आहे).
हा खेळ जिंकण्याचं रहस्य हे सगळं विट्टी उठवण्याच्या आणि मारण्याच्या तंत्रात आहे.
सर्वाधिक वेतन १० भारतीय खेळाडू
सागरगोटे
Top 10 Most Popular Traditional Indian Games
हा देशाच्या ग्रामीण भागात खेळला जाणारा एक अनौपचारिक भारतीय खेळ आहे. हा पारंपारिक खेळ मुले आणि प्रौढ दोघांमध्येही तितकाच लोकप्रिय आहे.
यात लहान दगडांचे ५ तुकडे आहेत. हा खेळ सहसा फावल्या वेळात खेळला जातो.
नियम
Top 10 Most Popular Traditional Indian Games
या सोप्या खेळासाठी तुम्ही हवेत एक दगड फेकून फिरवावा आणि हवेतील दगड जमिनीला स्पर्श करण्यापूर्वी जमिनीवरून इतर दगड उचलावेत.
हवेतील गुट्टे जमिनीवर येईपर्यंत प्रक्रिया पुनरावृत्ती होते. जेव्हा हवेत एकापेक्षा जास्त दगड असतात तेव्हा प्रक्रिया अधिक अवघड होते.
या पारंपारिक खेळाचे सौंदर्य त्याच्या साधेपणा आणि स्वस्तपणामध्ये आहे. शिवाय, कितीही लोक हा गेम खेळू शकतात.
भोवरा
Top 10 Most Popular Traditional Indian Games
हा एक खेळाचे साधन आहे. हे शंक्वाकाराचे असते. त्यास सहसा लोखंडाचे एक निमुळते टोक असते.त्यास आरु असे म्हणतात.
दोरी किंवा जाळी गुंडाळण्यासाठी सोयीचे व्हावे म्हणुन त्यास विशेष प्रकारची सोय केलेली असते. दोरी त्याच्या सभोवती गुंडाळून, त्याचे गाठ मारलेले एक टोक हातात धरुन तो जमिनीवर झटक्याने फेकला जातो व फिरवला जातो. पूर्वी हा लाकडाचा असायचा. सध्या प्लास्टीकमध्ये हे उपलब्ध आहेत.तसेच ते ‘फायबर’ चे देखील असतात.
भोवरा हा खेळ मुळतः भारतीय आहे. हा खेळ भारत तसेच चीन व जपानमध्येही खेळला जातो.विशेषतः पावसाळयात हा खेळ रंगतो.
चिंधकाने बोटे बांधू्न गरागरा भोवरे फिरवता येतात. ज्याच्यावर डाव येईल त्याचा भोवरा रिंगणात मांडतात. बाकीचे खेळाडू पोरे त्या भोवर्‍याला गुच्चे मारतात.
सूरपारंब्या
Top 10 Most Popular Traditional Indian Games
या खेळासाठी जरा मोठया झाडांची आवश्यकता आहे. कारण त्यावर चढून, उडया मारुन खेळ खेळायचा आहे. झाडाच्या फांद्या पक्क्या हव्यात. २/३ पासून कितीही मुले हा खेळ खेळू शकतात.
अंगणात एक गोलाकार रेखून त्यामधे एक काडी- काठी ठेवायची एकावर राज्य व इतरांपैकी एकाने पाया खालून वर्तुळातील काठी लांब फेकायची.
राज्य असलेल्या मुलाने ती काठी आणून वर्तुळात ठेवायची तेवढया वेळात इतर मुलांनी पटापट झाडावर चढून जायचे किंवा वडा सारख्या झाडाच्या पारंब्याला लोंबकळून पाय जमिनीच्या वर घ्यायचे कुणी खाली राहिल्यास त्याला राज्य घेतलेल्या मुलाने पकडायचे- आऊट करायचे, किंवा २ मुलाने झाडावरुन
उडी मारुन काठी पुन्हा पायखालुन फेकण्याचा प्रयत्न करायचा व राज्य असलेल्या मुलाने पटकन कुणाला तरी पकडायचे जो आऊट होईल त्याच्यावर राज्य. पुन्हा सर्वांनी पळत जाऊन झाडावर चढायचे.
डब्बा ऐसपैस
Top 10 Most Popular Traditional Indian Games
डब्बा ऐसपैस हा लपाछपीचाच खेळ असतो. मात्र या लपाछपीत डब्याचा आणि (डबा नसेल तर नारळाच्या करवंटीचा) वापर केला जातो.
पाच-सहा किंवा त्याहून जास्त खेळाडू हा खेळ खेळू शकतात. या खेळात आधी राज्य कुणावर ते ठरवलं जातं. नंतर जमिनीवर एक गोलाकार रिंगण आखलं जातं.
नंतर एक जण डबा किंवा करवंटी लांब फेकतो. राज्य असलेल्याला ती तिथून आणून रिंगणात ठेवावी लागते. तोपर्यंत सगळे खेळाडू लपतात.
राज्य असणा-याला त्यांना शोधावं लागतं. त्याला कुणी सापडलं तर ‘अमुक तमुक डब्बा ऐसपैस’ असं म्हणत डब्यावर काठी आपटून त्या खेळाडूला बाद करतो.
या प्रकारे सगळे खेळाडू बाद होईपर्यंत खेळ चालू राहतो, पण एखादा त्याने डब्बा ऐसपैस करायच्या आधी डबा किंवा करवंटी पायाने रिंगणातून बाहेर फेकण्यात यशस्वी झाला तर त्याच खेळाडूवर पुन्हा राज्य येतं.
त्याने आधी कितीही जणांना डबा ऐसपैस केलं असेल तरी त्याचा उपयोग नसतो.
हा खेळ तसा साधा-सोपा असला तरी तो खेळायला अनेक गडी लागतात, तसंच जागाही मोठी लागते.
कांदाफोडी
Top 10 Most Popular Traditional Indian Games
- हा एक गमतीदार खेळ आहे. या खेळीची गंमत म्हणजे हा खेळ तुम्ही कितीही जणांत खेळू शकता. या खेळात तुम्हाला शक्य तितक्या उंच उडय़ा मारायच्या असतात.
- ज्याच्यावर राज्य आहे तो खाली पाय पसरून बसतो आणि बाकीचे खेळाडू त्याचा पाय ओलांडून जात असतात.
- या खेळाच्या दुस-या फेरीत राज्य असलेला एकावर एक पाय ठेवून बसतो.
- एकावर एक ठेवलेल्या पायाला ओलांडणारा खेळाडू त्याच्या पायाने स्पर्श करतो, त्यालाच कांदाफोडी असं म्हणतात.
- या प्रकारे खेळ सुरू झाल्यावर राज्य असलेला आपल्या लांब केलेल्या पायांवर एका हाताची करंगळी धरतो आणि हात सरळ ठेवतो.
- उर्वरित खेळाडू ते ओलांडून जातात. मग बसलेला खेळाडू एक करंगळीवर दुसरी करंगळी ठेवतो, त्यानंतर पुन्हा सगळे खेळाडू त्याला ओलांडतात.
- दुसरी आणि तिसरी फेरी कोणीही सहज ओलांडून जातो. पण जेव्हा राज्य असलेला हात-पाय एकावर एक धरून तो मनोरा उंचावतो, तेव्हा खरी मजा येते.
- प्रत्येक वेळी तो जे करेल, त्यावरून प्रत्येकाने उडी मारायची असते.
- उडी मारताना मारणारा पडला किंवा त्याच्या हात किंवा पायाचा स्पर्श झाला तर तो बाद होतो. हाता-पायाच्या वेगवेगळ्या अवस्था झाल्यावर राज्य असलेला हाताने पायाचे अंगठे पकडून ओणवा उभा राहतो.
- फक्त या वेळीच खेळाडूंनी त्याला उडी मारताना हात लावला तर चालतो.
- सरतेशेवटी राज्य असलेला उभाच राहतो, त्या वेळी त्याला ओलांडून जाणं हे कोणालाच शक्य नसतं, त्यामुळे या खेळात एकापाठोपाठ एक सगळेच बाद होतात व खेळ नव्याने सुरू होतो..
चोर चिठ्ठी
- उन्हाळा म्हटलं की, आपल्याला घरी बसून बैठे खेळ खेळणं जास्त सोयीचं वाटतं. कारण उन्हात धावपळीचे खेळ खेळून आपण थकून जातो.
- अशा वेळी चोरचिठ्ठी हा खेळ खेळायला छान आहे. या खेळाची आणखी एक गंमत म्हणजे या खेळात कोणताही खेळाडू बाद होत नाही.
- या खेळात राजा, राणी, प्रधान, चोर, पोलिस असे पाच जण असतात आणि प्रत्येकाला गुण असतात. म्हणजे राजाला पन्नास, राणीला चाळीस, प्रधानाला तीस, पोलिसांना वीस आणि चोराला दहा गुण.
- या खेळाची सुरुवात करताना वहीचं एक कोरं पान घ्यायचं.
- त्या पानाच्या पाच चिठ्ठय़ा करायच्या आणि पानाच्या प्रत्येक चिठ्ठीवर राजा, राणी, चोर, पोलिस, प्रधान अशी नावं लिहायची.
- सर्व मुलांनी गोल करून बसायचं आणि त्या गोलात कोणी एका मुलाने या सगळ्या चिठ्ठय़ा एकत्र करून उडवायच्या. प्रत्येक मुलाने आपापली चिठ्ठी उचलायची.
- चिठ्ठी उघडून पाहिल्यावर त्या चिठ्ठीत जे नाव असेल ते कोणालाही सांगायचं नाही. ज्या मुलाच्या हाती ‘पोलिस’ असं लिहिलेली चिठ्ठी येईल, त्याने मात्र ते सगळ्यांसमोर जाहीर करायचं.
- नंतर पोलिस असलेल्या खेळाडूने ‘चोर’ कोण आहे हे ओळखायचं.
- चोर ओळखायला त्याला कोणीही मदत करायची नाही. प्रत्येक खेळाडूने इशारे न करता गुपचूप बसून राहायचं.
- जर त्या खेळाडूने चोराला बरोबर ओळखलं, तर तो जिंकला आणि चुकीचा चोर ओळखला तर तो हरला.
- तो जिंकला तर त्याला चोर आणि स्वत:चे मिळून तीस गुण मिळतील आणि हरला तर शून्य आणि ते तीस गुण चोराला जातील. या खेळाच्या अशा अनेक फे-या चालतात.
- पहिली फेरी संपली की, एका कागदावर सगळ्यांचे गुण नोंदवले जातात.
- मग पुन्हा चिठ्ठय़ा उडवून खेळ सुरू करायचा. हा खेळ तुम्हाला पाहिजे तेवढा वेळ तुम्ही खेळू शकता.
- खेळाच्या शेवटी सगळ्यांचे गुण मोजले जातात, ज्याला सगळ्यात जास्त गुण असतील तो ‘चोरचिठ्ठी’ खेळाचा विजेता बनतो आणि या खेळात चिठ्ठय़ा एकदाच बनवायच्या आणि त्या जपून वापरायच्या. अशाने वह्यांची पानं खराब होत नाहीत.
