राष्ट्रीय क्रीडा पुरस्कार २०२४ विजेत्यांची यादी
राष्ट्रीय क्रीडा पुरस्कार २०२४ हा भारताच्या क्रीडा इतिहासातील एक महत्त्वाचा प्रसंग आहे, कारण उत्कृष्ट खेळाडूंना त्यांच्या अपवादात्मक कामगिरीसाठी सन्मानित करण्यात आले. प्रतिष्ठित मेजर ध्यानचंद खेलरत्न पुरस्कारांपासून ते आदरणीय अर्जुन पुरस्कारांपर्यंत, या समारंभाने भारतातील क्रीडा स्टार्सच्या कठोर परिश्रम, चिकाटी आणि प्रतिभेवर प्रकाश टाकला.
राष्ट्रीय क्रीडा पुरस्कार काय आहेत?
राष्ट्रीय क्रीडा पुरस्कार हा भारतीय खेळांमधील उत्कृष्टता ओळखण्यासाठी आणि पुरस्कार देण्यासाठी आयोजित केलेला वार्षिक कार्यक्रम आहे. देशाच्या क्रीडा परिसंस्थेमध्ये महत्त्वपूर्ण योगदान देणाऱ्या खेळाडू, प्रशिक्षक आणि संस्थांना प्रेरित करणे हे या पुरस्कारांचे उद्दिष्ट आहे.
प्रतिष्ठित मेजर ध्यानचंद खेलरत्न पुरस्कार
खेलरत्न 2024 चे सन्मानित
खेलरत्न हा भारतीय खेळांमधील सर्वोच्च सन्मान आहे, जो अपवादात्मक कामगिरीचा उत्सव साजरा करतो. या वर्षी चार उत्कृष्ट खेळाडूंना राष्ट्रपती द्रौपदी मुर्मू यांच्या हस्ते राष्ट्रपती भवनात पुरस्कार प्रदान करण्यात आला:
मनू भाकर (शूटिंग): 10 मीटर एअर पिस्तूल प्रकारात मनूच्या ऐतिहासिक दुहेरी ऑलिम्पिक कांस्यपदकांनी तिला ट्रेलब्लेझर म्हणून स्थापित केले.
डी. गुकेश (बुद्धिबळ): सर्वात तरुण जागतिक बुद्धिबळ चॅम्पियन, गुकेशचा डिंग लिरेनवरील विजय ऐतिहासिक होता, त्याने बुद्धिबळ ऑलिम्पियाडमध्ये भारताला सुवर्णपदक मिळवून दिले.
हरमनप्रीत सिंग (हॉकी): पुरुष हॉकी कर्णधाराने टोकियो आणि पॅरिसमध्ये भारताच्या ऑलिम्पिक कांस्यपदकांमध्ये महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावली.
प्रवीण कुमार (पॅरा-ॲथलेटिक्स): टोकियोमधील रौप्यपदकांपासून ते पॅरिसमधील सुवर्णापर्यंत, प्रवीणच्या उंच उडी लाखो लोकांना प्रेरणा देतात.
खेलरत्न पुरस्काराचे तपशील
खेलरत्न प्राप्तकर्त्यांना पदक आणि प्रशस्तीपत्रासह INR 25 लाखांचे रोख पारितोषिक दिले जाते.
अर्जुन पुरस्कार: सर्व विषयांमध्ये उत्कृष्टतेचा सन्मान करणे
अर्जुन पुरस्कारांचे विहंगावलोकन
अर्जुन पुरस्कार क्रीडा विषयांमध्ये सातत्यपूर्ण कामगिरी आणि समर्पण यांना ओळखतात. 2024 मध्ये, 17 पॅरा-ॲथलीट्ससह 32 खेळाडूंना हा प्रतिष्ठित पुरस्कार मिळाला.
उल्लेखनीय अर्जुन पुरस्कार विजेते
ऑलिम्पिक कांस्यपदक विजेते: कुस्तीपटू अमन सेहरावत आणि नेमबाज स्वप्नील कुसाळे आणि सरबज्योत सिंग.
हॉकी स्टार: जर्मनप्रीत सिंग, सुखजीत सिंग, संजय आणि अभिषेक यांचा सन्मान करण्यात आला.
ट्रेलब्लॅझिंग पॅरा-ॲथलीट्स: पॅरा-ॲथलेटिक्समधील प्रीती पालपासून पॅरा-शूटिंगमध्ये रुबिना फ्रान्सिसपर्यंत, भारताच्या पॅरा-ॲथलीट्सने 29 पॅरालिम्पिक पदकांसह (7 सुवर्ण, 9 रौप्य, 13 कांस्य) चमक दाखवली.
अर्जुन जीवनगौरव पुरस्कार
सुचा सिंग (ॲथलेटिक्स): त्याच्या चिरस्थायी वारशासाठी ओळखले जाते.
मुरलीकांत राजाराम पेटकर (पॅरा-स्विमिंग): भारताचा पहिला पॅरालिम्पिक सुवर्णपदक विजेता, त्याच्या अविश्वसनीय प्रवासासाठी सन्मानित.
अर्जुन पुरस्कार लाभ
विजेत्यांना INR 15 लाख, एक कांस्य पुतळा आणि सन्मानपत्र दिले जाते.
द्रोणाचार्य पुरस्कार: कोचिंगमधील उत्कृष्टतेचा सन्मान
चॅम्पियन्सच्या मागे प्रशिक्षक
द्रोणाचार्य पुरस्काराने खेळाडूंच्या कामगिरीवर लक्षणीय परिणाम करणाऱ्या प्रशिक्षकांना मान्यता दिली जाते. सन्मान्यांमध्ये हे समाविष्ट आहे:
- सुभाष राणा (पॅरा-शूटिंग)
- दीपाली देशपांडे (शूटिंग)
- संदीप सांगवान (हॉकी)
प्रशिक्षकांसाठी बक्षिसे
पुरस्कार विजेत्यांना INR 15 लाख, एक मानचिन्ह आणि प्रशस्तीपत्र दिले जाते.
इतर उल्लेखनीय ओळख
राष्ट्रीय खेल प्रोत्साहन पुरस्कार
तळागाळातील समुदायांमध्ये खेळांना प्रोत्साहन देण्यासाठी फिजिकल एज्युकेशन फाउंडेशन ऑफ इंडियाचे कौतुक करण्यात आले.
MAKA ट्रॉफी
चंदीगड विद्यापीठ, लव्हली प्रोफेशनल युनिव्हर्सिटी आणि गुरू नानक देव युनिव्हर्सिटी यांनी खेलो इंडिया युनिव्हर्सिटी गेम्समधील त्यांच्या उत्कृष्टतेबद्दल मौलाना अबुल कलाम आझाद ट्रॉफी सामायिक केली.
गुणवत्तेची प्रणाली: पुरस्कारांसाठी निवड प्रक्रिया
ऑलिम्पिक, वर्ल्ड चॅम्पियनशिप आणि पॅरालिम्पिक यांसारख्या स्पर्धांमध्ये कामगिरीला प्राधान्य देणारी गुण-आधारित प्रणाली वापरून निवड प्रक्रिया कठोर आहे.
पुरस्कारांचा प्रभाव
हे पुरस्कार केवळ उपलब्धी साजरे करत नाहीत तर आगामी क्रीडापटूंना त्यांच्या संबंधित क्षेत्रात उत्कृष्ट कामगिरी करण्यासाठी प्रेरित करतात. ते क्रीडा संस्कृती वाढवण्याच्या भारताच्या वचनबद्धतेचे प्रतिनिधित्व करतात.
वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न
Q1: मेजर ध्यानचंद खेलरत्न पुरस्काराचे महत्त्व काय आहे?
- खेलरत्न हा भारताचा सर्वोच्च क्रीडा सन्मान आहे, जो आंतरराष्ट्रीय स्तरावर अपवादात्मक आणि सातत्यपूर्ण कामगिरीसाठी दिला जातो.
Q2: राष्ट्रीय क्रीडा पुरस्कार विजेत्यांची निवड कशी केली जाते?
- ऑलिम्पिक आणि वर्ल्ड चॅम्पियनशिप यांसारख्या जागतिक स्पर्धांमधील कामगिरीवर भर देऊन, गुण-आधारित प्रणालीद्वारे विजेत्यांची निवड केली जाते.
Q3: 2024 मध्ये अर्जुन पुरस्कारांचे उल्लेखनीय प्राप्तकर्ते कोण आहेत?
- प्राप्तकर्त्यांमध्ये अमन सेहरावत, स्वप्नील कुसाळे, जर्मनप्रीत सिंग आणि प्रीती पाल आणि रुबिना फ्रान्सिस या पॅरा-ॲथलीट्सचा समावेश आहे.
Q4: अर्जुन आणि खेलरत्न पुरस्कारांसाठी बक्षीस रक्कम किती आहे?
- खेलरत्न 25 लाख रुपये, तर अर्जुन पुरस्कारात 15 लाख रुपये समाविष्ट आहेत.
Q5: राष्ट्रीय खेल प्रोत्साहन पुरस्कार काय ओळखतो?
- हा पुरस्कार तळागाळातील खेळांना प्रोत्साहन देणाऱ्या संस्था आणि उपक्रमांचा गौरव करतो.
