क्रिकेट (Famous Cricket Tournaments) हा जगातील सर्वात आवडणा-या खेळांपैकी एक आहे. गेल्या काही वर्षांत खेळांनी अनेक महान क्रिकेटपटू आंतरराष्ट्रीय व्यासपीठावर खेळताना पाहिले आहेत.
विविध क्रिकेट स्पर्धांमध्ये अनुभवी खेळाडू आणि हौशी खेळाडूंना त्यांचे कौशल्य दाखविले जाते.
याव्यतिरिक्त, या स्पर्धा जगभरातील सर्व वयोगटातील चाहत्यांना आकर्षित करतात, ज्यामुळे प्रायोजकांसाठी जाहिरात आणि कमाईच्या संधी निर्माण होतात.
एकदिवसीय (एकदिवसीय आंतरराष्ट्रीय), ट्वेंटी२० आंतरराष्ट्रीय आणि कसोटी असे बहुतेक स्पर्धांचे खेळाचे स्वरूप आहे. तसेच, या स्पर्धांमध्ये अनेक देश सहभागी होतात, जे जगभरातील चाहत्यांसाठी एक मेजवानी आहे.
सुकांत कदम पॅरा-बॅडमिंटन खेळाडू
१० सर्वात प्रसिद्ध क्रिकेट स्पर्धा
| स्पर्धा | पहिली आवृत्ती | |
| १० | कॉमनवेल्थ बँक मालिका | १९७९-८० |
| ९ | आशिया कप | १९८४ |
| ८ | बॉर्डर-गावस्कर करंडक | १९९६-९७ |
| ७ | नॅटवेस्ट मालिका | २००० |
| ६ | इंडियन प्रीमियर लीग | २००८ |
| ५ | चॅम्पियन्स लीग ट्वेंटी २० | २००८ |
| ४ | ऍशेस मालिका | १८८२-८३ |
| ३ | टी २० विश्वचषक | २००७ |
| २ | आयसीसी चॅम्पियन्स ट्रॉफी | १९९८ |
| १ | ICC क्रिकेट विश्वचषक | १९७५ |
१०. कॉमनवेल्थ बँक मालिका
कॉमनवेल्थ बँड मालिका ही ऑस्ट्रेलियन क्रिकेट स्पर्धा आहे. ही स्पर्धा प्रथम १९७९-८० मध्ये आयोजित करण्यात आली होती आणि प्राथमिक स्वरूप २०१५ पर्यंत आंतरराष्ट्रीय एकदिवसीय क्रिकेट होते.
वेस्ट इंडिजने उद्घाटनाचा सामना जिंकला तर इंग्लंडने उपविजेतेपद पटकावले. यजमान ऑस्ट्रेलियाला तिसरे स्थान मिळवण्यात यश आले.
२०११-१२ हंगामात मालिका स्वरूप परत आले, परंतु तरीही ते कायमस्वरूपी परत आले नाही. त्याचाच परिणाम म्हणून, २०१४-१५ मध्ये फक्त सात सामने असलेल्या मालिकेची छोटी आवृत्ती खेळली गेली.
कॉमनवेल्थ बँक मालिका ही सर्वात जुन्या स्पर्धांपैकी एक आहे. २०१५ पासून खेळाचे स्वरूप ट्वेंटी-२० आंतरराष्ट्रीय मध्ये बदलले. गेल्या काही वर्षांत, मालिकेने अनेक नावे घेतली आहेत.
तथापि, कॉमनवेल्थ बँक ऑफ ऑस्ट्रेलियाकडे ऑस्ट्रेलियातील एकदिवसीय क्रिकेटचे नामकरण हक्क प्रायोजक आहेत; त्यामुळे ही मालिका कॉमनवेल्थ बँक मालिका आहे.
ख्रिसमसनंतर, ऑस्ट्रेलियन उन्हाळी हंगामात ऑस्ट्रेलिया या स्पर्धेचे आयोजन करते.
०९. आशिया कप
आशिया चषक एक दिवस आंतरराष्ट्रीय आणि टी -२० आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट स्वरूपात फक्त युरोपिअन विजेतेपद आहे. आशियाई क्रिकेटची स्थापना १९८३ मध्ये झाली आणि त्याच वर्षी या स्पर्धेची स्थापना झाली.
आशियाई देशांमधील सद्भावना वाढवणे हा या स्पर्धेच्या स्थापनेचा उद्देश होता. सुरुवातीला हा चषक दर दोन वर्षांनी होणार होता. म्हणून, एकदिवसीय आणि T२० फॉरमॅटमध्ये दर दोन वर्षांनी कप बदलतो.
चषकाची सुरुवातीची आवृत्ती संयुक्त अरब अमिरातीमध्ये आयोजित करण्यात आली होती. भारत, श्रीलंका आणि पाकिस्तान पहिल्या आवृत्तीत सहभागी झाले होते. भारताने फायनलमध्ये श्रीलंकेविरुद्ध विजय मिळवला.
१९८६ मध्ये श्रीलंकेसोबतच्या तणावपूर्ण क्रिकेट संबंधांमुळे भारताने या स्पर्धेवर बहिष्कार टाकला होता. त्याचप्रमाणे भारतासोबतच्या राजकीय ताणामुळे पाकिस्तानने १९९०-९१ च्या मोसमात मालिकेवर बहिष्कार टाकला होता.
स्पर्धेतील सर्वात यशस्वी संघ सात विजेतेपदांसह भारत आहे, तर श्रीलंका पाच विजेतेपदांसह दुसऱ्या स्थानावर आहे.
०८. बॉर्डर-गावस्कर करंडक
ऑस्ट्रेलिया आणि भारत यांच्यात बॉर्डर-गावस्कर करंडक यांच्यातील प्रसिद्ध कसोटी क्रिकेट मालिका १९९६-९७ मध्ये दोन्ही देशांदरम्यान पहिला सामना झाला होता.
ऑस्ट्रेलियाचे माजी कर्णधार अ‍ॅलन बॉर्डर आणि भारताचे सुनील गावस्कर यांच्या नावावरून या मालिकेचे नाव ठेवण्यात आले आहे .
बॉर्डर-गावस्कर ट्रॉफी ही सर्वात जुन्या क्रिकेट स्पर्धांपैकी एक आहे. १९४७ ते १९९६ या कालावधीत भारत आणि ऑस्ट्रेलिया यांच्यात ५० वेळा कसोटी सामने खेळले गेले. भारताच्या स्वातंत्र्यानंतर लगेचच, भारताने पहिला देश ऑस्ट्रेलियाचा दौरा केला.
ऑस्ट्रेलिया आणि भारत हे क्रिकेट विश्वातील दोन बलाढ्य संघ आहेत. त्यामुळे या दोन देशांमधील स्पर्धा नेहमीच तीव्र राहिली आहे.
भारताला त्यांच्या मायदेशात पराभूत करणे कठीण असा लौकिक असला तरी त्यांना ऑस्ट्रेलियात कधीही कसोटी मालिका जिंकता आली नाही. मात्र, भारताने ऑस्ट्रेलियाला हरवून २०१८-१९ मालिकेतील ही मालिका खंडित केली.
२०२०-२१ मालिकेत, भारताने २०१८-१९ मालिका जिंकण्याचा सिलसिला सुरू ठेवला. त्यांनी ऑस्ट्रेलियाचा दोन कसोटी सामन्यांमध्ये पराभव केला आणि एक सामना अनिर्णित राहिला. अनिर्णित राहिल्यास, ट्रॉफी धारण करणारा देश ती राखून ठेवतो.
०७. नॅटवेस्ट मालिका
नॅटवेस्ट मालिका ही एक विशेष एकदिवसीय आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट स्पर्धा आहे. या स्पर्धेचे यजमानपद इंग्लंडकडे आहे. ही मालिका २००० मध्ये सुरू झाली आणि नॅशनल वेस्टमिन्स्टर बँक या स्पर्धेची प्रायोजक आहे.
नॅटवेस्ट मालिका ही प्रसिद्ध क्रिकेट स्पर्धांपैकी एक आहे. मालिकेचे मूळ स्वरूप दोन भेट देणार्‍या आंतरराष्ट्रीय बाजूंसह त्रिकोणी मालिका होते.
तीन-संघ इतर दोन प्रत्येकी तीन वेळा खेळतील आणि अव्वल दोन संघ अंतिम फेरीत आमनेसामने येतील.
अंतिम सामना लंडनमधील लॉर्ड्स येथे आयोजित केला जातो तर दहा सामने सात आंतरराष्ट्रीय आणि काउंटी क्रिकेट मैदानांवर खेळवले जातात
पहिल्या उद्घाटनाच्या सामन्यात वेस्ट इंडिज आणि झिम्बाब्वे हे दोन पाहुण्या संघ होते. इंग्लंडने झिम्बाब्वेविरुद्धचा पहिला सामना ६ विकेटने जिंकला.
नॅटवेस्ट मालिकेतील इतर उल्लेखनीय सामन्यांमध्ये २००२ च्या अंतिम सामन्याचा समावेश आहे जिथे इंग्लंड भारत विरुद्ध खेळले होते. मोहम्मद कैफने ८७ आणि युवराज सिंगच्या ६९ धावांच्या जोरावर भारताने इंग्लंडला हरवले .
०६. इंडियन प्रीमियर लीग
इंडियन प्रीमियर लीग किंवा आयपीएल ही भारतातील सर्वाधिक पाहिली जाणारी क्रीडा स्पर्धा आहे . ही व्यावसायिक पुरुषांची ट्वेंटी २० क्रिकेट लीग आहे. दहा भारतीय शहरांपैकी संघ लीगमध्ये भाग घेतात.
भारतीय क्रिकेट नियामक मंडळाने २००७ मध्ये IPL ची स्थापना केली. सहसा ही लीग दरवर्षी मार्च आणि मे दरम्यान आयोजित केली जाते. लीगमध्ये ICC फ्यूचर टूर्स प्रोग्रामसाठी एक विशेष विंडो देखील आहे.
आयपीएलचे स्वरूप इंग्लंडच्या प्रीमियर लीगसारखे होते. सुरुवातीला दहापैकी फक्त आठ शहरे लीगमध्ये सहभागी झाली होती.
त्यानंतर २०१० मध्ये, पुणे आणि केरळमधील दोन नवीन फ्रँचायझी लीगमध्ये सामील झाल्या.
प्रत्येक सहभागी संघ लीग टप्प्यात होम आणि अवे राउंड रॉबिन फॉरमॅटमध्ये दोनदा खेळतो. त्यानंतर अव्वल चार संघ प्लेऑफमध्ये जातील आणि अव्वल दोन संघ पहिल्या पात्रता सामन्यात एकमेकांशी खेळतील.
पहिल्या पात्रता सामन्यातील विजेता आयपीएल फायनलमध्ये जाईल. तथापि, पराभूत झालेल्याला दुसरा पात्रता सामना खेळून आयपीएल अंतिम फेरीसाठी पात्र होण्याची आणखी एक संधी मिळेल.
०५. चॅम्पियन्स लीग ट्वेंटी २०
चॅम्पियन्स लीग Twenty20 ही देशांतर्गत क्रिकेटमधील प्रसिद्ध जागतिक क्रिकेट स्पर्धांपैकी एक आहे. CLT२० म्हणूनही ओळखली जाणारी, ही वार्षिक आंतरराष्ट्रीय ट्वेंटी२० क्रिकेट स्पर्धा होती.
CLT20 ची पहिली आवृत्ती २००९ मध्ये आयोजित करण्यात आली होती. भारतीय क्रिकेट नियामक मंडळ (BCCI), क्रिकेट ऑस्ट्रेलिया आणि क्रिकेट दक्षिण आफ्रिका यांच्याकडे या लीगची संयुक्त मालकी होती.
लीगच्या गेम एडिशनचे स्वरूप वेगवेगळे होते आणि सहभागी संघाची संख्या देखील वेगळी होती. याशिवाय, गेममध्ये गट टप्पा आणि दोन फेऱ्यांचा बाद फेरीचा टप्पा होता.
या स्पर्धेतील सहभागी संघ हे अव्वल क्रिकेट खेळणाऱ्या राष्ट्रांचे आहेत. सहभागी राष्ट्रांच्या प्रमुख ट्वेंटी-20 स्पर्धांनी संघ निश्चित केला.
या स्पर्धेत प्रामुख्याने भारतीय प्रेक्षकांना लक्ष्य करण्यात आले होते. त्यामुळे या स्पर्धेत भारतातील इतर कोणत्याही काऊंटीपेक्षा जास्त संघ सहभागी झाले आहेत. त्यामुळे CLT२० च्या यजमानपदासाठीही भारताची पहिली पसंती आहे.
२०१५ मध्ये, तीन संस्थापक क्रिकेट मंडळांनी खराब प्रेक्षकसंख्या, प्रेक्षकांची कमतरता आणि अस्थिर प्रायोजकत्वामुळे स्पर्धा रद्द करण्याची घोषणा केली.
०४. ऍशेस मालिका
खालील प्रसिद्ध क्रिकेट स्पर्धा अ‍ॅशेस मालिका आहे; इंग्लंड आणि ऑस्ट्रेलिया दरम्यान खेळली जाणारी कसोटी क्रिकेट मालिका. आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट परिषद या मालिकेची प्रशासक आहे.
१८८२-८३ मध्ये अ‍ॅशेस मालिकेची पहिली आवृत्ती झाली. या मालिकेचे नाव स्पोर्टिंग टाईम्स या ब्रिटीश वृत्तपत्रात प्रकाशित झालेल्या व्यंगचित्रातून आले आहे.
ऑस्ट्रेलियाने इंग्लंडमध्ये पहिला कसोटी विजय मिळवल्यानंतर हा मृत्यूलेख प्रकाशित करण्यात आला.
पत्रकाराने लिहिले, “ओव्हल येथे निधन झालेल्या इंग्लिश क्रिकेटच्या स्नेहपूर्ण स्मरणार्थ. मृतदेहावर अंत्यसंस्कार केले जातील आणि अस्थिकलश ऑस्ट्रेलियाला नेण्यात येईल.” त्यामुळे अ‍ॅशेस मालिकेशी अ‍ॅशेसचा संबंध जोडला गेला.
इंग्लंडने तीनपैकी दोन कसोटी मालिका जिंकल्यानंतर, मेलबर्नच्या महिलांनी इंग्लंडचा कर्णधार इव्हो ब्लिघला एक छोटा कलश दिला . कलशात लाकडी चेंडूची राख होती ज्याचे विनोदीपणे वर्णन “ऑस्ट्रेलियन क्रिकेटची राख” असे केले जाते.
०२. आयसीसी चॅम्पियन्स ट्रॉफी
आमची दुसरी सर्वात प्रसिद्ध क्रिकेट स्पर्धा म्हणजे ICC चॅम्पियन्स ट्रॉफी. इंटरनॅशनल क्रिकेट कौन्सिल ही स्पर्धा आयोजक आहे आणि त्यात एकदिवसीय आंतरराष्ट्रीय क्रिकेटचे स्वरूप होते.
बांगलादेशने १९९८ मध्ये आयसीसी नॉकआउट स्पर्धा म्हणून स्पर्धेच्या पहिल्या आवृत्तीचे आयोजन केले होते. ही स्पर्धा दर चार वर्षांनी होते.
नंतर २००२ मध्ये या स्पर्धेचे नाव चॅम्पियन्स ट्रॉफी असे ठेवण्यात आले. चाचणी न खेळणाऱ्या देशांमध्ये खेळ विकसित करण्यासाठी निधी उभारणे हा या स्पर्धेचा उद्देश होता.
२००६ पासून, हे स्वरूप राऊंड-रॉबिन स्वरूपात आहे जेथे आठ संघ खेळतात. सध्याच्या फॉरमॅटमध्ये पंधरा सामने खेळले जातात, जे सुमारे अडीच आठवडे चालतात.
स्पर्धेची अंतिम आवृत्ती २०१३ मध्ये होण्याचे ठरले होते. तथापि, तिची लोकप्रियता आणि व्यावसायिक यशामुळे ती २०१७ पर्यंत वाढवण्यात आली. परिणामी, ICC ने ट्रॉफीची जागा ट्वेंटी-२० वर्ल्ड चॅम्पियनशिपने घेतली.
०१. ICC क्रिकेट विश्वचषक
आमच्या सर्वात प्रसिद्ध क्रिकेट स्पर्धांच्या यादीतील क्रमांक १ हा ICC क्रिकेट विश्वचषक आहे . ही एकदिवसीय आंतरराष्ट्रीय स्वरूपाची आंतरराष्ट्रीय स्पर्धा आहे. आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट परिषद ही खेळाची प्रशासकीय संस्था आणि चषक आयोजक आहे.
१९७५ मध्ये स्पर्धेच्या पहिल्या आवृत्तीसाठी इंग्लंड हा यजमान देश होता. शिवाय, इंग्लंडने पहिल्या तीन स्पर्धांचे यजमानपद भूषवले होते. प्रुडेंशियल चित्राने स्पर्धेचे प्रायोजकत्व केल्यामुळे, तीन स्पर्धांना अधिकृतपणे प्रुडेंशियल कप म्हणतात.
गेल्या काही वर्षांत वेगवेगळ्या राष्ट्रांनी या स्पर्धेचे आयोजन केले आहे. कधीकधी देशांनी संयुक्तपणे स्पर्धेचे आयोजन केले.
त्याचप्रमाणे, स्पर्धेचे स्वरूप गेल्या काही वर्षांत नाटकीयरित्या बदलले आहे. पहिल्या चार स्पर्धा चारच्या दोन गटात विभागलेल्या आठ संघांद्वारे खेळल्या गेल्या. त्यानंतर १९९३ आणि २००३ मध्ये स्पर्धेत वेगळे स्वरूप वापरले गेले.
२०१६ मध्ये या स्पर्धेत १६ संघ सहभागी झाले होते. संघांची चार गटात विभागणी करण्यात आली आणि ते राऊंड रॉबिन स्वरूपात खेळले गेले. तसेच २०११ आणि २०१५ च्या खेळात सात संघ सहभागी झाले होते.
त्याचप्रमाणे, २०१९ च्या स्पर्धेत, दहा संघांनी भाग घेतला आणि राऊंड-रॉबिन स्वरूपात खेळले. ही स्पर्धा दर तीन वर्षांनी होते. आजपर्यंतच्या स्पर्धेच्या अकरा आवृत्त्या आहेत, ज्यामध्ये वीस संघ सहभागी झाले आहेत.
त्यानंतरचा आयसीसी क्रिकेट विश्वचषक २०२३ मध्ये भारतात होणार आहे.
